Op een fijne zomerdag een paar maanden terug, trok ik naar Amsterdam voor een interview met de Nederlandse auteur Arthur Japin. Nu hou ik altijd van interviews en ik heb zelden negatieve ervaringen met de mensen die ik spreek, maar je hebt vanzelf je favorieten. Met het vooruitzicht op het interview met Japin was ik extra in mijn nopjes. Ik had het zelf voorgesteld aan de hoofdredactie van Staalkaart, omdat Arthur Japin nu eenmaal een van mijn favoriete Nederlandstalige schrijvers is. Dat hij begin september een nieuw boek uitbracht over een onderwerp dat me bijzonder boeit, maakte de nopjes alleen maar vrolijker.
Er kunnen twee dingen gebeuren als je ‘idolen’ interviewt. Ofwel blijven ze als idool intact en krijg je in het beste geval bovenop je bewondering voor hun werk, ook bewondering voor de mens achter het werk. Ofwel tuimelen ze onherroepelijk van hun voetstuk door bijvoorbeeld een rotkarakter blijken te hebben, niets te vertellen te hebben of hautain voor de dag te komen. Met die wetenschap in het achterhoofd trok ik toch ook een tikje zenuwachtig naar de kantoren van de Arbeiderspers. Personen met een sympathieke kop die hun uiterlijk geen eer aan doen en dus je verwachtingen helemaal de dieperik in helpen, zijn immers de allerergsten. Gelukkig hoort Arthur Japin bij de goeie soort.
Het werd zo’n gesprek waar je als journalist zelf wat aan hebt. En dan bedoel ik niet gewoon dat de spreker zo vlot babbelt dat de zinnen als het ware bijna kant-en-klaar uit zijn/haar mond stromen (heerlijk als dat eens gebeurt!) of dat je op een andere manier merkt dat het een goed artikel kan worden (ontspannen werken, noemt men dat). Ook niet omdat blijkt dat er gewoon boeiende dingen gezegd worden (als je geregeld het omgekeerde overkomt, is er iets mis, interesse in wie je interviewt is onontbeerlijk, vind ik altijd). Maar je hebt de uitschieters. De interviews waarin dingen gezegd worden die jou heel persoonlijk aanbelangen of raken. Sprekers van wie je denkt: ‘Met jou zou ik best enkele avonden op café kunnen doorbrengen.’
Het gesprek met Arthur Japin was er zo één. De aanleiding was uiteraard zijn nieuwste roman Vaslav, waarin drie personages hun relatie met de wereldberoemde danser Vaslav Nijinsky beschrijven. Japin vertrekt altijd vanuit een historische figuur. Iets treft hem – een raakpunt met zijn eigen leefwereld, zijn eigen dromen, vragen of gedachten. En dan begint zo’n personages langzaam maar zeker te kiemen. Tot een thema, tot een roman.
Zo gaat Vaslav niet in eerste instantie over de danser Nijinsky. Nijinsky en de drie personages die zijn verhaal vertellen, zijn vooral een aanleiding om het te hebben over aanpassen versus weerstand bieden. Neem je genoegen met wat de maatschappij je toebedeelt of kies je radicaal je eigen weg? En als je keuzes maakt, hoe ga je daarmee om? Hoe breng je ze aan bij de mensen in je omgeving die er ook door beïnvloed zullen raken? Word je gelukkiger als je je eigen ingevingen volgt? Ik heb daar zo mijn opinie over. Die heeft ook Arthur Japin. Die hebben ook de personages in zijn boek. Stof voor een gesprek waarvan je met een grote glimlach weer naar huis vertrekt en waar je nog dagen op blijft kauwen.
Die glimlach was er in dit geval al vroeger. Ik had vooraf de drukproef gelezen en was sowieso al helemaal vol van het boek. Ik ben een liefhebber van Japins taal. Wanneer ik in een van zijn boeken begin (ik had het ook bij De overgave en Een schitterend gebrek) slepen de woorden me vanaf de eerste zinnen in het verhaal. Japins taal is melodieus, bijna muzikaal, golvend. De personages zijn haast altijd uitermate intrigerend en je merkt dat ze met veel liefde geschreven zijn. Dat zijn dingen die ik apprecieer in boeken. Ze zorgen ervoor dat een roman een wereld wordt waar je in opgaat en waar je pas weer uitkomt als de laatste zin zijn punt heeft bereikt. Boeken als dompelbaden kwam ik als kind veel vaker tegen. Misschien ligt het aan de kwaliteiten van de jeugdliteratuur die ik las, misschien ligt het aan mezelf en de evoluties die ik als lezer heb doorgemaakt, wellicht is het een combinatie van beide. In elk geval gebeurt het nu nog af en toe. Met Vaslav was het zo.
Ondertussen zijn boek én artikel verschenen. Als je de weerslag van het gesprek wil lezen, kun je in het huidige nummer van Staalkaart terecht (nog tot eind oktober in de rekken). Het boek ligt in de handel. Het wordt er zo eentje dat ik graag aan de juiste lezers cadeau zal doen, in de hoop dat ze diezelfde wereld zullen ontdekken die ik erin heb gevonden.
Komend weekend is Arthur Japin te gast op Zuiderzinnen.
Ines Minten 