Een poëtica van de veelheid – over ‘Irakese geesten’ van Mokhallad Rasem

Irakeese_geesten_c_kristien_verhoeyen_04 — (c) Kristien Verhoeyen

Op de site van het VTi is een nieuwe reeks teksten van het Corpus kunstkritiek verschenen. Van mij zit er een kritiek over Irakese geesten van Mokhallad Rasem bij. Het is (voorlopig) een gewone tekstversie geworden, zoals altijd. Ik had gehoopt dat het een multimediale kritiek zou zijn, waarin de argumenten gestaafd werden beeldmateriaal van de voorstelling. Helaas bestaat die versie momenteel alleen op mijn eigen computer. Ze staat ook nog niet helemaal op punt, vind ik zelf. Dus blijft het een experiment waarvan ik hoop dat het snel een vervolg zal krijgen.

Mijn tekst, nu. Ik ben er ook zonder multimedia heel blij mee. Ik heb ervoor gegraven tot in het diepst van mijn werkzame grijze massa. Dat heb ik met veel plezier gedaan, vooral ook omdat de voorstelling het meer dan waard is. Ik heb het al tegen veel mensen gezegd en herhaal het nog eens: als je ze kunt zien, zeker doen. Het is een uitzonderlijk sterk en aangrijpend stuk.

Voor de volledige tekst zul je de pdf moeten downloaden. Maar een fragment wil ik je hier zeker niet ontzeggen:

Irakese_geesten_c_kristien_verhoeyen_05 — (c) Kristien Verhoeyen

“Wat is oorlog? En hoe leg je het uit aan iemand die het nog niet zelf meegemaakt heeft? Iemand wiens beeld op oorlog gevormd (en misvormd?) is door kranten, boeken, televisie, film? Altijd schiet er wel iets tekort: woorden, perspectief, voorstellingsvermogen. Vanuit al die vragen neemt acteur-regisseur Mokhallad Rasem in Irakese geesten de impact van de oorlogen in Irak onder de loep. (…)

Mokhallad Rasem (…) heeft voor Irakese geesten goed naar Brecht geluisterd, heeft enkele bruikbare mechanismen en ideeën van hem geleend, maar heeft vooral nog veel verder gezocht. Niet gespeend van enige zin voor humor en ironie (die nergens vastlopen in cynisme) voedt hij zijn eigen kijk met diverse andere perspectieven, waardoor op de duur parodie, ironie en bittere ernst in elkaar klikken tot een aangrijpend geheel, en diverse theatertalen sublimeren tot een universeel verhaal. Irakese geesten biedt dan ook veel. Veel betekenissen, veel ingangen, veel perspectieven, veel stijlfiguren, veel lagen, veel, veel, veel. Zoveel dat elke poging tot analyse de voorstelling haast per definitie tekort doet. Maar precies daarom is ze raak. Irakese geesten speelt met ironie en humor, met identificatie en afstand, met vooroordelen, parodie, mokerslagen en ontroering. Rasem zwaait met de vervreemdingsmechanismen van Brecht, maar schuwt evenmin inleving à la Stanislavski, elementen uit het documentaire theater, maskers en zelfs fysiek theater dat doet denken aan Grotowski’s oefeningen. Dat alles overgoten met een flinke geut surrealisme: dat is Irakese geesten, zo ongeveer. In vijf talen en in een hels tempo dat de adrenaline en de angst bij een bomaanval moet evenaren, beukt de voorstelling in op de toeschouwer en laat hem ontredderd achter.”

Meer over Irakese geesten?