Naar het schijnt mag je nog heel de maand januari eindejaarswensen versturen en worden die dan niet als te laat bestempeld. Hetzelfde geldt dan voor eindejaarslijstjes, vind ik dan maar – geheel opportunistisch.
Ik heb minder voorstellingen gezien dan ik graag had gewild. Jaren zijn gewoon in te weinig dagen ingedeeld en de dagen hebben sowieso te weinig uren om alles te doen wat ik eigenlijk zou willen. Wie weet ontbreken er enkele ongelooflijk fantastische voorstellingen in mijn top. Ongetwijfeld, zelfs. Maar uit de voorstellingen die ik wel heb gezien, distilleerde ik het volgende lijstje.
1. Irakese geesten, Mokhallad Rasem/Monty
Als het goed is, heb je er zo’n paar per jaar: voorstellingen die de adrenaline doen razen en die op je netvlies gebrand blijven. Irakese geesten is er zo absoluut één.
Irakese geesten biedt veel. Veel betekenissen, veel ingangen, veel perspectieven, veel stijlfiguren, veel lagen, veel, veel, veel. Zoveel dat elke poging tot analyse de voorstelling haast per definitie tekort doet. Maar precies daarom is ze raak. Irakese geesten speelt met ironie en humor, met identificatie en afstand, met vooroordelen, parodie, mokerslagen en ontroering. Mokhallad Rasem zwaait met de vervreemdingsmechanismen van Brecht, maar schuwt evenmin inleving à la Stanislavski, elementen uit het documentaire theater, maskers en zelfs fysiek theater dat doet denken aan Grotowski’s oefeningen. Dat alles overgoten met een flinke geut surrealisme: dat is Irakese geesten, zo ongeveer. In vijf talen en in een hels tempo dat de adrenaline en de angst bij een bomaanval moet evenaren, beukt de voorstelling in op de toeschouwer en laat hem ontredderd achter.
2. Macbeth, Zuidpool
Ook adrenaline, maar dan anders. Het concerttheater Macbeth van het redelijk fantastische Zuidpool laat je theater voelen met klanken, ritme en taalschoonheid. Shakespeare in de eenentwintigste eeuw.
3. Gek van liefde – De Maan
Gek van liefde is een stuk over de liefde van een kleine jongen voor een volwassen vrouw. De groeiende wanhoop van de jongen, die ingegeven wordt door het hopeloze van zijn liefde en de toenemende jaloezie wanneer Anna haar aandacht aan een volwassen rivaal schenkt, komt niet alleen tot zijn recht dankzij het overtuigende, jongensachtige spel van Ward Kerremans. De muziek van Jan Cannaerts onderstreept de toenemende onrust en gewrongenheid van de jongen en de figuren van Paul Contryn dragen erg bij tot de sfeer, de emotionele geladenheid en vooral de esthetische kracht van de voorstelling. De camera ten slotte brengt alle elementen (nog) dichter bij elkaar en dichter bij het publiek. De Maan bereikt in Gek van liefde een uniek evenwicht.
4. Phantasmapolis – Abattoir fermé
Phantasmapolis een voorstelling waarmee Abattoir fermé zijn stempel van esthetisch horrortheater opnieuw alle eer aan doet. Het gezelschap neemt zijn publiek mee in een akelige, zwarte wereld die ruikt naar wierook en waanzin. Hoop en onschuld zijn er ver te zoeken. Humor rijmt er feilloos met dood en ontbinding.
5. Lucifer – Zuidpool
Drie acteurs en een handvol gebeeldhouwde engelenfiguren vertellen het eeuwenoude verhaal van de val van de engelen. Ze doen dat in archaïsch Nederlands en op een klein podium dat niettemin weelderig met rood fluweel omhangen is. De voorstelling treft in zijn puurheid. Puurheid van taal, puurheid van spel, puurheid van beweging. Zuidpool brengt met Lucifer een ode aan de keuzevrijheid en de rebellie tegen onbuigzaam gezag. Maar misschien nog vooral een ode aan de taal en het theater.
6. Prins – Kollektief D&A
Dauphin is een jongen die jarenlang gevangen zat zonder ooit een ander mens te zien. De enige troost haalde hij uit de muziek die hij in de verte hoorde. Op een dag bevrijdt dokter Gachard hem. Dauphin zal een prins worden, de troon bestijgen, het land leiden. Met Prins brengt Kollektief D&A een muzikale en beeldrijke voorstelling over opgroeien en keuzes maken, voor toeschouwers vanaf ongeveer acht jaar.
7. Naast – Braakland/ZheBilding
De toeschouwer verlaat Naast, een locatievoorstelling van Leuvens muziektheater- gezelschap Braakland/ZheBilding, met een gevoel van comfort en veiligheid. Nochtans zijn thema’s als inbreuk op de privacy en voyeurisme aan de orde in het stuk. Niet eens zo onderhuids, zelfs. Luist theatermaakster Sara Vertongen haar publiek erin? Maakt ze het medeplichtig en wentelt de toeschouwer zich daar al te graag in? Of is privacy vandaag een overschat begrip?
Deze Naast (de verhalen die wij zijn) was de Leuvense versie. Dinsdag 18 januari gaat de volledig opnieuw gemaakte Antwerpse Naast (Wish you were here) in première. Heel benieuwd hoe anders/gelijklopend beide versies zullen zijn.
8. Bezette stad – KVS/Ruud Gielens
Human beatbox meets Paul Van Ostaijen. Indrukwekkend.
9. Rail Gourmet – Wunderbaum
Sterke tekst van Annelies Verbeke en een bijzonder overtuigende Wine Dierickx.
10. Zomergasten – tg Stan
Het staat de mens altijd vrij om te kiezen. Zo kun je kiezen voor een politicus, voor een partner, voor jezelf. Het staat de mens vrij om al dan niet voor het leven te kiezen, om het beter te proberen doen dan wat hij rondom zich ziet. Of hij kan zich wentelen in lethargie en de ontevredenheid die daar veelal uit voortkomt. Kiezen voor of tegen het leven. Het is een manier om Maksim Gorki’s Zomergasten te lezen. Toneelspelersgezelschap Stan pepert het er nog eens flink in.
11. Julius Caesar – NTGent/Peter Verhelst
Julius Caesar is het tweede deel uit Peter Verhelsts trilogie over macht en eenzaamheid, na LEX, waarin Alexander de Grote het woord kreeg. Macht, eenzaamheid, discipline, waan en waanzin. En de relatie tussen die begrippen. Het komt allemaal aan bod in Verhelsts poëtische, bezwerende tekst. Van begin tot eind hang je aan de lippen van de Romeinse dictator, terwijl je al dan niet de onderliggende betekenis van zijn woorden tot je laat doordringen. Bovenal gaat deze voorstelling immers over de kracht van de retorica. Een wapen dat elke machthebber tot het zijne maakt.
12. Brooddoos – Bronks
Een grappige, levendige en bij momenten oprecht ontroerende voorstelling die eenvoudige materialen op een inventieve manier samenbrengt tot een muzikaal en ritmisch kloppend, fantasierijk geheel. Hoogtepunt voor de jonge toeschouwers is ongetwijfeld het moment waarop Casie aanzet tot een dansje om nieuwe vrienden te bekoren. Na twee seconden twijfelen, springt heel de zaal recht en doet in zijn enthousiasme de tribune daveren. Deze uitbundige scène is verrassend, en juist in het stuk verweven. Brooddoos is een goed uitgebalanceerde voorstelling die huppelt, springt en danst, maar ook vertraagt op exact de goede momenten.
Ines Minten 