In CC Hasselt loopt momenteel de grootste tentoonstelling uit de carrière van fotograaf Anton Kusters. Mono no Aware + Yakuza toont zijn documentaire reeks over de Japanse maffia waarmee hij al jarenlang en wereldwijd furore maakt. De Yakuza-tentoonstelling krijgt het gezelschap van het recentere Mono no Aware, over vluchtigheid en voorbijgaande dingen. Kusters studeerde politieke wetenschappen en wandelde daarna langzaam de wereld van de fotografie in. “Als ik opnieuw kon beginnen denk ik niet dat ik sneller fotografie zou gaan doen. Op 18 was ik nog te onvolwassen om voor het autonome parcours te kunnen kiezen dat ik nu heb gevolgd.”
“Tijdens mijn studie Politieke wetenschappen in Leuven volgde ik avondlessen fotografie aan het STUK. We kregen er vooral donkerekamerwerk: leren ontwikkelen en afdrukken. Ik wist op dat ogenblik nauwelijks dat dat bestond, dus ik vond het ontzettend fascinerend. Nadat ik was afgestudeerd was een job vinden mijn eerste bekommernis. Ik kwam terecht in de grafische sector. Pas 10 tot 15 jaar later kwam fotografie weer echt op de voorgrond. Ik ben toen naar de Academie van Hasselt getrokken, om toch eens officieel werk te maken van mijn vorming in de fotografie, al was het maar om te zien of ik geen cruciale aspecten ervan over het hoofd had gezien. Uiteindelijk heb ik om in de plaats van mijn laatste jaar in Hasselt een workshop te gaan volgen in Amerika bij Magnumfotograaf David Alan Harvey. Hij heeft mijn kijk op fotografie en daardoor mijn hele leven veranderd. Toen is het helemaal losgeslagen. David is een goede vriend geworden, we hebben samen Burn Magazine opgestart (een online platform voor opkomend fotografietalent, IM), en hij heeft me gementord in mijn eerste project, over de Japanse Yakuza. Hij heeft me ook geïntroduceerd in het wereldje, op een moment dat ik zelfs niet wist dat er ‘een wereldje’ bestond. Ik heb in die periode dus stappen gezet waarvan ik pas jaren later beseft heb hoe groot ze waren. Daar ben ik David heel dankbaar om.’
We horen in deze reeks wel vaker hoe cruciaal het is om op het juiste moment de juiste mensen tegen te komen, die je dan net dat ene zetje kunnen geven dat je nog nodig hebt. Daar ben jij het dus mee eens?
“Absoluut. Je kunt zoveel kunst maken op je zolderkamer als je wil, maar als je er niet mee naar buiten komt, zal niemand ervan wakker liggen. Hoe je het doet maakt niet zoveel uit – dat hangt vooral van je persoonlijkheid af – maar je moet ervoor zorgen dat je mensen tegenkomt en mensen zoekt die je kunnen helpen. Je kunt ook altijd een wederdienst bieden, bijvoorbeeld. Toen ik David Alan Harvey leerde kennen, was ik web developer. En dus heb ik hem voorgesteld om de website van Burn Magazine te ontwerpen in ruil voor zijn mentorschap. Natuurlijk kun je dat soort dingen niet afdwingen. Ook dat had ik in het begin nog niet door. Ik was net begonnen met mijn Yakuzaproject, maar ik had nog geen enkele foto. David nam me mee naar bijeenkomsten, feestjes en workshops en stelde me voor aan iedereen die iets betekende in de industrie. Ik vervloekte mezelf omdat ik niets had om aan al al die mensen te tonen. Maar achteraf hoorde ik wat een verademing ze het vonden om over fotografie te kunnen spreken met iemand die eens niet zijn werk aan hen wou opdringen (lacht).
Jaren later kreeg ik opeens telefoon van Monica Allende, die toen fotoredacteur was van Sunday Times Magazine in Londen. Ze wou mijn Yakuzawerk publiceren. Op dat moment waren er maar drie toonaangevende magazines in Europa, en Sunday Times was er daar één van. Als je daarin gepubliceerd wordt, weet je dat er iets aan het beginnen is… Vervolgens is De Standaard erop gesprongen, toen werd ik uitgenodigd voor De Laatste Show en dan is alles eigenlijk ontploft. Zo werkt het dus blijkbaar: twee jaar lang heb ik keihard gewerkt en ging ik constant overal naartoe om mensen te zien, met hen te praten en raad te vragen – die had ik toen ook echt nodig – en blijkbaar had ik dan het geluk dat ik op het juiste moment helemaal geen foto’s had om te tonen (lacht). Ik weet natuurlijk niet of het écht dat is geweest en of het voor anderen ook zo zou kunnen werken, maar ik heb in die periode in elk geval contacten gelegd met mensen. Als ik met mijn werk had lopen leuren, hadden alleen mijn foto’s contacten gelegd, om het zo te zeggen.”
Mono no Aware + Yakuza, nog tot 24 september, CC Hasselt (gesloten in juli).
Ines Minten 