Jury vindt dat iedereen Hitler is dood zou moeten lezen
Gisteravond (30 november 2009) heeft de Taalunie haar jaarlijkse Toneelschrijfprijs uitgereikt aan Stijn Devillé (Braakland/ZheBilding) voor zijn stuk Hitler is dood. De concurrentie was niet min. Ook Peter de Graef was immers genomineerd met zijn monoloog Zoals de dingen gaan. Derde kanshebber was The Broken Circle Breakdown van Johan Heldenbergh en Mieke Dobbels. Drie sterke teksten waarvan drie sterke voorstellingen zijn gemaakt. Niettemin vind ik Hitler is dood een verdiende winnaar. Ik sluit me dan ook volledig aan bij de uitspraken van de jury:
‘Het is knap hoe Stijn Devillé op basis van, getuige de verantwoording, intensief bronnenonderzoek een helder en toegankelijk stuk heeft weten te schrijven, dat historisch inzicht geeft in een van de belangrijkste processen van de 20e eeuw en vraagtekens zet bij het zwart-wit denken in winnaars en verliezers, goeden en slechten, bokken en schapen. Het verlangen om te beschuldigen, om iemand te straffen is vaak sterker dan het belang van een eerlijke rechtsgang. In dit geval is de zaak bovendien te groot om als mens te bevatten. Aan de hand van een concrete historische gebeurtenis worden vraagtekens gezet bij de algemene menselijke mogelijkheid om het goede te doen in moeilijke omstandigheden. Zo maakt het stuk de misstappen van mensen in bijvoorbeeld crisis- en oorlogssituaties voorstelbaar. Hitler is dood bevat slimme omkeringen en scherpe inzichten. Vooral de rol van Hermann Goering verrast in dit opzicht. Hij hoopt in zijn verdediging niet in op medelijden en medemenselijkheid, maar zet in schaamteloos anachronisme de rol van andere landen af tegen de fouten van de nazi’s. Op deze intelligente manier zet het stuk de mening van de hedendaagse lezer op scherp aangaande schuldkwesties. Hoe durven de VS bijvoorbeeld te oordelen over de omgang met krijgsgevangenen als zij zelf Guantanamo Bay geopend hebben? Hoe kan Nederland uitspraken doen over schendingen van mensenrechten als het zelf nog steeds eufemistisch spreekt over ‘politionele acties in Indonesië’? We zouden willen dat iedereen met enige macht dit stuk leest, of beter nog, dat iedereen dit stuk leest. Je struikelt over je eigen vooroordelen, verslikt je in je neiging om je morele gelijk te waarborgen, omdat ‘jij zoiets nooit zou doen’ en ‘jou zoiets nooit zou overkomen’. Hitler is dood is boeiend van begin tot eind, schurend, spannend, zelfs ondanks het feit dat de afloop gekend is. Het is sterk van opbouw, helder en gecondenseerd van taal. Het is noodzakelijk theater dat ons geïmponeerd en geraakt heeft.’
De jury bestond dit jaar uit:
* Cecile Brommer (dramaturg en redacteur)
* Chris Thys (actrice)
* Erik Whien (regisseur)
* Steven Peters (secretaris)
Lees meer op de site van de Taalunie
Een filmpje op YouTube is nooit hetzelfde als een theatervoorstelling, maar laat je er in dit geval gerust door overtuigen om naar de voorstelling te gaan kijken. Ze loopt nog.
Ines Minten 