Twee jaar werkte fotografe Lieve Blancquaert aan Wedding day, de opvolger van het succesvolle Birth day. Ze reisde de wereld rond op zoek naar verhalen en naar het antwoord op haar ultieme vraag: wat betekent trouwen op al die verschillende plekken?
De televisiereeks van Wedding day loopt momenteel op Eén. Het gelijknamige boek ligt in de handel. Van januari tot maart trekt Lieve Blancquaert bovendien langs verscheidene culturele centra. ‘Daar heb ik de kans om mijn persoonlijke kijk op de reportages te geven’, vertelt ze. ‘In het boek en de tv-reeks blijf ik zoveel mogelijk de neutrale toeschouwer. In een theaterzaal hoeft dat niet. Ik geef vertel wat ik gevoeld heb bij de reportages, en geef er mijn mening over. Tijdens zo’n lezing kun je echt voluit gaan. Ik toon er ook beelden die ik zelf heel belangrijk vind, maar die om de een of andere reden toch niet in de televisiereeks pasten.’
Intriest
Elk verhaal dat ze tijdens de opnames hoorde en elke persoon die ze ontmoette, was op zijn eigen manier bijzonder. Er zijn dan ook veel mensen en dingen die de fotografe nog lang zullen bijblijven. Maar als er eentje uitspringt, dan zal het toch het Nepalese meisje Punam zijn. Ze wist niet precies hoe oud ze was, ze vermoedde ongeveer 15. Ze zou trouwen met een jongen van wie ze evenmin de leeftijd kende. ‘Hij zag er nog jonger uit dan zij’, zegt Lieve Blancquaert. ‘Punam wou echt niet trouwen. Ze voelde zich er niet klaar voor, maar ze had geen keuze. Haar ouders waren gestorven en in het huis van haar tante was geen plaats meer voor haar. Het was echt een intriest verhaal.’ De twee jonge mensen hadden elkaar nooit eerder ontmoet. Punam had enkel een fotootje van haar aanstaande echtgenoot. ‘Dat moet je je even inbeelden: je gaat trouwen met iemand van wie je nauwelijks weet hoe hij eruitziet, laat staan hoe hij spreekt en denkt. Het is een akelige gedachte, die voor ontzettend veel mensen realiteit is.’
De Nepalese kindhuwelijken waren voor Lieve een frappant fenomeen om bij te wonen. ‘Ik merkte dat die jongeren vaak totaal niet beseften wat hen te wachten stond. De meisjes wisten bijvoorbeeld niet hoe ze zwanger zouden worden.’ Als westerse, vrijgevochten vrouw kom je boordevol vooroordelen in zo’n situatie terecht, legt Blancquaert uit. Maar snel moest ze vaststellen dat je het niet redt met een opgeheven vinger. ‘Het zit zoveel complexer in elkaar dan je vermoedt’, zegt ze. ‘Die mensen zitten vast in hun tradities, in hun onwetendheid ook. Er heerst in de regio enorm veel analfabetisme en armoede. Je kunt dat allemaal niet oplossen in een vingerknip. Ik voelde me er totaal machteloos bij.’
Pure essentie
Lieve Blancquaert vertelt ook over Zaatari, een bomvol vluchtelingenkamp in Jordanië, op de grens met Syrië. Gemiddeld vinden er twee huwelijken per dag plaats. ‘In zo’n kamp staat de reden om te trouwen erg scherpgesteld. De mensen hebben er niets meer. Ze zijn hun thuis, hun geschiedenis, hun toekomst, soms hun hele familie kwijt. Elk mens geeft een reden nodig om te blijven bestaan en trouwen en kinderen krijgen is dan ook vaak de enige manier om te kunnen doorgaan met het leven. Dat heeft me erg ontroerd. Het huwelijk werd in Zaatari tot zijn pure essentie herleid. Voor veel mensen, vooral meisjes, betekende het ook echt overleven en veilig zijn. Er is niets gevaarlijkers dan als meisje in je eentje in zo’n vluchtelingenstroom onderweg te zijn: je wordt erg kwetsbaar voor mensenhandel en dergelijke. Het huwelijk wordt zo al snel de veiligste optie.’
Microscoop op een cultuur
Zomin als Birth day een project over bevallingen en blozende baby’s was, is Wedding day er eentje over trouwfeesten en witte jurken. ‘Ik gebruik die bepalende momenten in een leven om een andere cultuur in te stappen, er een microscoop op te leggen en te ontdekken wat er allemaal leeft. Om dat te doen, kijk je natuurlijk veel breder dan alleen dat ene koppel. De trouwers weten nog niet wat de toekomst zal brengen en daarom waren ze dikwijls niet de hoofdpersonen in mijn verhalen. Het kon de oma van de bruidegom zijn, de matchmaker, de wedding planner … Een goed verhaal kun je op de meest onverwachte plaatsen vinden. Ik ging bijvoorbeeld ook altijd op zoek naar personen die al 30, 40 of 50 jaar samen waren. Zo sprak ik in India met een superrijke oude man die vertelde dat hij al twee jaar met zijn vrouw getrouwd was toen hij verliefd op haar werd. En nu is de liefde er nog altijd, zei hij. Je valt telkens weer in nieuwe verhalen en zo leer je de wereld op een heel bijzondere manier kennen.’
Dit artikel verscheen eerder in RandKrant, december 2015.
Ines Minten 